Nhà nước sử dụng thuế thu nhập doanh nghiệp làm công cụ trong việc điều tiết thu nhập của các chủ thể có thu nhập cao, đảm bảo yêu cầu đóng góp của các chủ thể kinh doanh vào ngân sách Nhà nước được công bằng, hợp lý.
Vậy những quy định về việc tính thuế thu nhập doanh nghiệp là gì? Hãy cùng Tân Thành Thịnh giải đáp trong bài viết sau.
Quy định về việc tính thuế thu nhập doanh nghiệp
Thuế thu nhập doanh nghiệp được xác định dựa trên 2 căn cứ: Thu nhập chịu thuế và thuế suất.
I. Thu nhập chịu thuế
Thu nhập chịu thuế bao gồm thu nhập chịu thuế của hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ kể cả thu nhập chịu thuế từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ở nước ngoài và thu nhập chịu thuế khác.
1. Doanh thu tính thuế
Đối với các loại hàng hóa, dịch vụ do cơ sở sản xuất, kinh doanh bán ra là toàn bộ tiền bán hàng, tiền cung ứng dịch vụ kể cả trợ giá, phụ thu, phụ trội mà cơ sở sản xuất, kinh doanh được hưởng. Nếu cơ sở sản xuất, kinh doanh nộp Thuế GTGT theo phương thức trực tiếp trên GTGT, doanh thu để tính thu nhập bao gồm cả Thuế GTGT.
Đối với các loại hàng hóa bán theo phương thức trả góp thì doanh thu của hàng hóa bán sẽ được tính theo giá bán trả một lần, không bao gồm lãi trả chậm.
Đối với các loại hàng hóa, dịch vụ dùng để trao đổi, biếu, tặng thì doanh thu tính thuế sẽ theo giá bán của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cùng loại hoặc tương đương tại thời điểm trao đổi, biếu, tặng.
Đối với các loại sản phẩm tự dùng, doanh thu để tính thu nhập chịu thuế là chi phí để sản xuất ra sản phẩm đó.
Đối với các hoạt động gia công hàng hóa là tiền thu về gia công sẽ bao gồm: Tiền công, nhiên liệu, động lực, vật liệu phụ và chi tiết khác phục vụ cho việc gia công hàng hóa.
Đối với hoạt động cho thuê tài sản là số tiền thuê thu được từng kỳ theo hợp đồng thuê. Trường hợp bên thuê trả tiền trước cho nhiều tháng, nhiều năm thì doanh thu là toàn bộ số tiền thu được.
Đối với các hoạt động tín dụng là tiền lãi cho vay thực, thu được trong kỳ tính thuế.
Đối với hoạt động khác do Bộ tài chính quy định.
2. Chi phí
Khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất, kinh doanh – Bộ tài chính quy định mức trích khấu hao tài sản cố định
Chi phí nguyên liệu, vật liệu, nhiên liệu, năng lượng, hàng hóa thực tế sử dụng vào sản xuất, kinh doanh, dịch vụ liên quan đến doanh thu và thu nhập, theo quy định sẽ chịu thuế trong kỳ, được tính theo mức tiêu hao hợp lý và giá thực tế xuất kho.
Tiền lương, tiền công và các khoản mang tính chất tiền lương, tiền công phải trả cho người lao động, tiền ăn giữa ca;
Tiền lương, tiền công và các khoản mang tính chất tiền lương, tiền công phải trả cho người lao động trong các doanh nghiệp Nhà nước theo quy định hiện hành.
Tiền lương, tiền công và các khoản mang tính chất tiền lương, tiền công phải trả cho người lao động trong các cơ sở kinh doanh khác theo hợp đồng lao động. Nếu chưa thực hiện chế độ hợp đồng lao động thì tiền lương, tiền công và các khoản mang tính chất tiền lương, tiền công phải trả cho người lao động dược tính vào chi phí để tính thu nhập chịu thuế căn cứ vào mức tiền lương, tiền công bình quân của ngành nghề tại địa phương.
>>> Không được tính vào chi phí tiền lương, tiền công các khoản chi phí sau:
- Tiền lương, tiền công của chủ sở hữu DNTN, chủ hộ cá thể sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.
- Tiền lương, tiền công của các thành viên sáng lập công ty mà họ không trực tiếp tham gia điều hành sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.
- Chi phí tiền ăn giữa ca cho người lao động.
- Chi phí nghiên cứu khoa học, công nghệ, sáng kiến cải tiến, bảo vệ môi trường, tài trợ cho giáo dục, y tế, đào tạo lao động trong nội bộ doanh nghiệp.
- Chi phí dịch vụ mua ngoài: Điện, nước, điện thoại, tài sản cố định, tiền thuế tài sản cố định, kiểm toán, bảo hiểm tài sản; chi phí trả tiền sử dụng đối với các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng chế, giấp phép công nghệ không thuộc tài sản cố định, các dịch vụ kỹ thuật.
- Các khoản chi cho lao động nữ theo quy định của pháp luật, chi bảo hộ lao động, bảo vệ cơ sở kinh doanh, trích nộp quỹ BHXH, BHYT, kinh phí công đoàn theo chế độ quy định của doanh nghiệp và pháp luật.
- Chi trả lãi tiền vay vốn sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cho ngân hàng, các tổ chức tín dụng theo lãi suất thực tế; chi trả lãi tiền vay của các đối tượng khác theo lãi suất thực tế, nhưng tối đa không quá mức lãi suất trần do ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định cho các tổ chức tín dụng.
- Trích các khoản chi trong kế hoạch dự phòng: Giảm giá hàng tồn kho, giảm giá các loại chứng khoán trong hoạt động tài chính và dự phòng các khoản thu khó đòi.
- Trợ cấp thôi việc cho người lao động theo quy định của pháp luật.
- Chi phí về việc chi tiêu hàng hóa, dịch vụ bao gồm: Chi đóng gói, vận chuyển, bốc vác, thuê kho, bãi, bảo hành sản phẩm.
- Chi phí về việc quảng cáo, tiếp thị, khuyến mại liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các khoản chi phí khác được khống chế tối đa không quá 7% tổng số chi phí. Đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thì tổng chi phí để xác định mức khống chế sẽ không bao gồm giá mua vào của hàng hóa bán ra.
- Các khoản thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất của doanh nghiệp phải nộp có liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ (trừ thuế thu nhập doanh nghiệp) bao gồm: Thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng theo phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng, thuế môn bài, thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế nhà, đất, thuế tài nguyên.
- Lệ phí đường, phí qua cầu, qua phà, lệ phí sân bay, công chứng…
- Tiền thuê đất…
- Chi phí quản lý kinh doanh do công ty nước ngoài phân bổ cho cơ sở thường trú ở Việt Nam theo tỷ lệ doanh thu của cơ sở thường trú so với tổng doanh thu công ty ở nước ngoài.
>>> Doanh nghiệp không được tính vào chi phí hợp lý, hợp lệ các khoản chi phí sau:
- Các khoản trích trước vào chi phí mà thực tế không chi như: trích trước về sửa chữa lớn, phí bảo hành sản phẩm hàng hóa, công trình xây dựng và các khoản trích trước khác.
- Các khoản chi không có chứng từ hoặc có chứng từ nhưng không hợp lệ.
- Các khoản tiền phạt như phạt do vi phạm hợp đồng, vi phạm Luật giao thông, phạt vi phạm hành chính về đăng ký kinh doanh, phạt vi phạm hành chính về chế độ kế toán thống kê, phạt vi phạm hành chính về thuế và các khoản phạt khác.
- Các khoản chi không liên quan đến doanh thu và thu nhập chịu thuế như chi về đầu tư xây dựng cơ bản, chi ủng hộ các địa phương, đoàn thể, tổ chức xã hội, chi từ thiện và các khoản chi khác không liên quan đến doanh thu và thu nhập chịu thuế.
- Các khoản chi do các nguồn kinh phí khác đài thọ như chi phí sự nghiệp, chi trợ cấp khó khăn thường xuyên, khó khăn đột xuất…
3. Thu nhập khác – Chênh lệch về mua, bán chứng khoán
- Thu nhập về quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản:
- Thu nhập về cho thuê tài sản.
- Thu nhập từ việc cho sử dụng hoặc quyền sử dụng sở hữu trí tuệ.
- Thu nhập khác về quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản.
- Lãi từ chuyển nhượng, thanh lý tài sản .
- Lãi tiền gửi, cho vay vốn.
- Chênh lệch do bán ngoại tệ.
- Kết dư cuối năm các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng giảm giá chứng khoán, dự phòng bù đắp các khoản phải thu khó đòi.
- Thu các khoản thu khó đòi đã xóa sổ kế toán nay đòi lại được.
- Thu các khoản nợ phải trả không xác định được chủ nợ.
- Các khoản thu nhập liên quan về việc tiêu thụ hàng hóa, cung cấp dịch vụ không tính trong doanh thu của đơn vị kinh doanh, sau khi đã trừ các khoản chi phí theo quy định của Bộ tài chính.
- Các khoản thu nhập khác.
- Cơ sở kinh doanh nhận được thu nhập do cơ sở kinh doanh nhận góp vốn cổ phần, liên doanh liên kết kinh tế chia cho (sau khi đã nộp thuế) thì không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khoản thu nhập đó nhưng phải gộp vào phần thu nhập sau thuế để xác định thuế thu nhập bổ sung.
- Các khoản thu nhập từ sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của những năm trước bị bỏ sót mới phát hiện ra.
- Các khoản thu nhập của doanh nghiệp nhận được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ở nước ngoài.
Trường hợp nhận được khoản thu nhập đã nộp thuế thu nhập ở nước ngoài thì cơ sở kinh doanh phải xác định số thu nhập trước khi nộp thuế thu nhập ở nước ngoài để tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
Khi xác định số thuế thu nhập cả năm sẽ được trừ số thuế thu nhập đã nộp ở nước ngoài nhưng số thuế được trừ không vượt quá số thuế thu nhập tính theo Luật thuế thu nhập doanh nghiệp cho khoản thu nhập nhận được đó.
II. Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp
1. Đối với cơ sở kinh doanh trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài
Cơ sở kinh doanh trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh ở Việt Nam không theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam như sau:
1.1. Thuế suất chung là 32%.
1.2. Trường hợp cần ưu đãi, thuế suất 25% áp dụng đối với các cơ sở kinh doanh dưới đây trong thời hạn 03 năm kể từ khi Luật thuế thu nhập doanh nghiệp có hiệu lực thi hành:
- Khai thác mỏ, khoáng sản, lâm sản và thủy sản.
- Luyện kim, sản xuất sản phẩm cơ khí.
- Sản xuất hóa chất cơ bản, phân bón, thuốc trừ sâu.
- Sản xuất vật liệu xây dựng (trừ sản xuất xi măng).
- Xây dựng (trừ khảo sát, thiết kế, tư vấn, giám sát).
- Vận tải (trừ vận tải hàng không, vận tải taxi).
Trường hợp cần điều tiết do các cơ sở kinh doanh có địa điểm kinh doanh thuận lợi, ngành nghề kinh doanh ít bị cạnh tranh, mang lại thu nhập cao thì sau khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo thuế suất 32%, cơ sở kinh doanh còn phải nộp thuế thu nhập bổ sung với thuế suất 25% đối với phần thu nhập còn lại tính trên phần thu nhập cao hơn đó.
>>> Theo quy định tạm thời sẽ chưa thu thuế thu nhập bổ sung đối với các cơ sở kinh doanh sau:
- Các cơ sở sản xuất, kinh doanh được áp dụng thuế suất 25% trong thời hạn 03 năm kể từ ngày 01/01/1999.
- Đối với các dự án đầu tư thuộc các lĩnh vực, ngành nghề, địa bàn khuyến khích đầu tư được áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 25%, 20%, 15%.
- Cơ sở sản xuất xuất khẩu trên 50% sản phẩm sản xuất ra hoặc có doanh thu xuất khẩu chiếm trên 50% tổng doanh thu.
- Các dự án doanh nghiệp đầu tư mới thuộc các ngành nghề ưu đãi đầu tư theo quy định của Chính phủ được áp dụng thuế suất 25%.
- Các dự án thuộc các lĩnh vực, ngành nghề ưu đãi đầu tư, nếu đầu tư vào các huyện thuộc vùng dân tộc thiểu số, miền núi và hải đảo, vùng có khó khăn theo quy định của Chính phủ được áp dụng thuế suất là 20%; nếu đầu tư vào các huyện thuộc vùng dân tộc thiểu số ở miền núi cao theo quy định của Chính phủ được áp dụng thuế suất là 15%.
2. Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và bên nước ngoài
Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và bên nước ngoài tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam như:
- Thuế suất chung là 25%.
- Áp dụng mức thuế suất 20% trong thời hạn 10 năm kể từ khi hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với các dự án đầu tư có một trong các tiêu chuẩn sau:
- Xuất khẩu ít nhất 50% sản phẩm.
- Sử dụng nhiều hơn 500 lao động.
- Nuôi trồng, chế biến Nông – Lâm sản, hải sản.
- Sử dụng công nghệ tiên tiến, đầu tư vào nghiên cứu phát triển của doanh nghiệp.
- Sử dụng nhiều nguyên liệu, vật tư sẵn có tại Việt Nam; chế biến, khai thác có hiệu quả tài nguyên tại Việt Nam; sản xuất sản phẩm có tỷ lệ nội địa hóa cao…
>>> Việc áp dụng mức thuế suất 15% trong thời hạn 12 năm kể từ khi hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với các dự án đầu tư có một trong các tiêu chuẩn sau:
- Xuất khẩu ít nhất 80% sản phẩm.
- Đầu tư vào lĩnh vực luyện kim, hóa chất cơ bản, cơ khí chế tạo, hóa dầu, phân bón, sản xuất linh kiện điện tử, linh kiện ô tô, xe máy.
- Xây dựng – kinh doanh công trình kết cấu hạ tầng.
- Trồng cây công nghiệp lâu năm.
- Doanh nghiệp đầu tư vào vùng có khó khăn (kể cả dự án khách sạn).
- Chuyển giao không bồi hoàn tài sản cho Nhà nước Việt Nam sau khi kết thúc thời hạn hoạt động (kể cả dự án khách sạn).
- Các dự án có 02 tiêu chuẩn tại mục (áp dụng mức thuế suất 20% trong thời hạn 10 năm).
>>> Việc áp dụng mức thuế suất 10% trong thời hạn 15 năm, kể từ khi hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp đối với các dự án:
- Doanh nghiệp xây dựng kết cấu hạ tầng tại vùng khó khăn.
- Đầu tư vào miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa.
- Trồng rừng.
- Các dự án thuộc danh mục dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư khác.
- Đối với các dự án đầu tư theo hợp đồng BOT, BTO, BT, dự án hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất thì mức thuế suất ưu đãi 20%, 15%, 10% áp dụng trong suốt thời gian thực hiện dự án.
- Các thuế suất thu nhập doanh nghiệp nêu trên không áp dụng đối với các dự án khách sạn, trừ các trường hợp doanh nghiệp đầu tư vào vùng khó khăn, miền núi, hải đảo; doanh nghiệp thực hiện chuyển giao không bồi hoàn tài sản cho Nhà nước Việt Nam, các dự án tài chính, Ngân hàng, bảo hiểm, cung cấp dịch vụ, thương mại.
- Thu nhập của Nhà đầu tư nước ngoài nhận được do đầu tư tại Việt Nam (kể cả số thuế thu nhập được hoàn lại và số thu nhập thu được do chuyển nhượng vốn) nếu chuyển ra nước ngoài/ được giữ lại ngoài Việt Nam đều phải chịu thuế chuyển thu nhập ra nước ngoài.
3. Đối với tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài
Đối với các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tiến hành hoạt động kinh doanh tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí là 50%;
Khai thác tài nguyên quý hiếm khác thì có thể áp dụng mức thuế suất từ 32% đến 50% phù hợp đối với từng dự án, từng cơ sở kinh doanh.
Bộ tài chính quyết định cụ thể đối với từng dự án đầu tư của tổ chức, cá nhân trong nước; cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép đầu tư quyết định cụ thể đối với dự án có vốn đầu tư nước ngoài, nhưng phải được sự đồng ý của Bộ tài chính.